Strona główna / Baza wiedzy / Badanie jąder – jak wygląda i co wykrywa USG jąder?
Jądra stanowią główny element męskiego układu rozrodczego. Są to małe narządy owalnego kształtu położone w mosznie, czyli mięśniowo-skórnym workiem zlokalizowanym poniżej prącia. Podstawową rolą jąder jest wytwarzanie plemników oraz produkcja testosteronu, męskiego hormonu płciowego. Podczas gdy jądra są niezbędne do reprodukcji, są one podatne na różne choroby i stany, które mogą osłabiać ich funkcję i ogólne zdrowie mężczyzny.
Badanie jąder jest ważnym elementem rutynowego badania urologicznego u mężczyzny. Powinno być wykonane też u każdego pacjenta zgłaszającego dolegliwości dotyczące jąder, takie jak ból jądra, bolesność jąder przy dotyku, zmiana kształtu, wielkości i konsystencji jądra, powiększenie jądra czy obecność wyczuwalnych zmian w jądrze.
W czasie badania jąder urolog zazwyczaj:
1. ogląda jądra pod kątem powiększenia, obrzęku, zaczerwienienia lub innych zmian widocznych na skórze moszny
2. bada palpacyjnie jądra – przy użyciu swoich palców urolog delikatnie ocenia każde z jąder pod kątem kształtu, wielkości, obecności guzków czy bolesności
3. bada pacjenta w kierunku przepukliny – doktor może również ocenić pacjenta pod kątem obecności przepukliny pachwinowej i mosznowej, prosząc o kaszlnięcie w momencie palpacji moszny i kanału pachwinowego.
Badanie jąder zwykle przeprowadza się w pozycji leżącej, z opuszczoną bielizną. W niektórych sytuacjach pacjent może zostać również poproszony o wstanie, wstrzymanie oddechu czy kaszel.
Ponieważ jądra położone są tuż pod skórą, są one dobrze widoczne w badaniu USG. Wskazaniem do wykonania USG jąder są wszelkie dolegliwości dotyczące jąder, jak ból, obrzęk czy dyskomfort. USG jąder należy wykonać również we wszystkich przypadkach nieprawidłowości w badaniu palpacyjnym, w szczególności bolesność jąder przy dotyku oraz wyczuwalny guz jądra.
Badanie USG jąder powinno być również przeprowadzone u każdego mężczyzny diagnozowanego z powodu niepłodności.
Badanie USG jąder jest podstawowym badaniem obrazowym tego narządu. Pozwala na ocenę położenia i budowy jąder oraz na stwierdzenie takich stanów chorobowych jak: guz jądra, guzy i torbiele najądrzy, żylaki powrózka nasiennego, przepuklina mosznowa, wodniak jądra, skręt jądra i skręt przyczepka jądra, zapalenie jądra i najądrza, nieprawidłowe położenie jąder (wnętrostwo). Jest to również podstawowe badanie oceniające stan jąder po urazie moszny.
USG jąder jest badaniem bezbolesnym i w pełni bezpiecznym. Badanie przeprowadza się zwykle w pozycji leżącej na wznak, po opuszczeniu przez pacjenta bielizny. Do USG jąder wykorzystuje się specjalną sondę USG o wysokiej częstotliwości, tzw. sondę liniową, która pozwala na dokładną ocenę tkanek położonych płytko pod skórą. Na skórę przed badaniem nakłada się niewielką ilość żelu, który poprawia przewodzenie fal ultradźwiękowych pomiędzy sondą a ciałem. Przez to pozwala uzyskać dokładniejszy obraz jąder. Przed wykonaniem USG jąder urolog zwykle ocenia jądra i mosznę w badaniu palpacyjnym.
Badanie USG jąder nie wymaga szczególnego przygotowania. Chociaż owłosienie na mosznie może nieco utrudniać badanie, jego usunięcie przed USG jąder nie jest konieczne. Warto za to pamiętać o odpowiedniej higienie i odświeżyć się przed badaniem pod prysznicem.
W przypadku wystąpienia nieprawidłowości dotyczących jąder, w szczególności chorób nowotworowych, kluczowe jest wczesne wykrycie zmian, a następnie wdrożenie odpowiedniego leczenia. Dlatego każdy mężczyzna powinien regularnie wykonywać tzw. samobadanie jąder, czyli samodzielnie badać swoje jądra dotykiem, przede wszystkim pod kątem zmiany kształtu, wielkości czy konsystencji oraz obecności guzków i spoistości w jądrze i jego otoczeniu.
Badanie to należy przeprowadzać co najmniej raz w miesiącu, najlepiej po ciepłej kąpieli, kiedy skóra moszny jest rozluźniona, a samo badanie łatwiejsze do wykonania. Jeśli w samobadaniu jąder mężczyzna stwierdzi jakiekolwiek zmiany, konieczna jest konsultacja specjalisty. Badanie urologiczne wraz z USG jąder pozwalają zwykle rozwiać wszystkie wątpliwości.